مواد اولیه فرش - مقاله اول
مواد اولیه
در ساختار قالی از مواد اولیه‌ی متفاوتی استفاده شده است که انتخاب آن‌ها به عادات و رسوم محلی بستگی دارد. این مواد اولیه براساس سهولت در دسترس بودن و یا قیمت‌شان و یا توان تطابق با خواسته‌های متغیر بافندگان انتخاب می‌شود. در میان بسیاری از الیاف موجود در شرق، پشم و نخ پنبه مطلوبیت بیشتری دارد. اغلب از ابریشم هم استفاده می‌شود. البته برای نمونه‌های گران‌قیمت، در حالی که به طور قطع استفاده از کتان متوقف شده و بسیاری به ندرت از کنف استفاده می‌شود.
پشم
در میان تمام مواد اولیه‌ی استفاده شده برای قالی، بی‌تردید پشم گوسفند یا کرک بز از همه بیشتر رواج داشته است، زیرا این الیاف به فراوانی در کشورهای شرقی قابل دسترسی هستند. پرورش گوسفند و بز از گذشته‌های دور در این سرزمین‌ها به طرز گسترده‌ای صورت می‌گرفته است. در نواحی مختلف، نژادهای گوناگونی پرورش داده می‌شود که ارزان یا گران هستند، اما اغلب به خاطر کیفیت خوب پشم انتخاب می‌شوند. اگر پشم گوسفندی را زیر میکروسکوپ نگاه کنیم به صورت یک رشته با سطحی چین‌خورده و مرتبه مرتبه است و این ویژگی باعث شده که ریسیدن آن آسان باشد زیرا الیاف مجزا به سادگی یکی به دیگری می‌چسبد. این الیاف از کراتین ساخته شده و بخش مرکزی آن سوراخ است و این مسایل موجب انعطاف‌پذیری آن شده است. پرز گوسفندی به طور طبیعی از سه نوع الیاف مختلف تشکیل شده: پشم دراز، پشم واقعی و حقیقی که پیچ و تاب‌هایی دارد و بخش کوچک و محکم از پشم تیره. در پشم گرانبهاتر بخش پشم تیره زیر پنج درصد می‌ماند و میزان بقیه‌ی الیاف بیشتر است.
قالیشویی توحید بهترین قالیشویی در شهرک غرب
جایی که پشم دراز بیشتر باشد، الیاف مقاوم‌تر هستند. در عوض اگر درصد بیشتری از آن پشم واقعی و حقیقی باشد، الیاف ظریف‌تری تولید می‌شود. ماهیت الیاف پشمی به عوامل بسیاری بستگی دارد: نژاد گوسفند مورد انتخاب پرورش‌دهندگان و آب و هوا و مراتعی که این حیوانات در آن مراتع رشد می‌گنند، تغذیه‌ی آن‌ها، سن حیوانات، فصل پشم چینی و نوع گوسفندی که پشم از آن به دست می‌آید.
به عنوان مثال، پشم نوع خاصی از نژاد گوسفندی به نام اویس استئاتوپیگا Ovis steatpyga (میشی که دم پرچربی دارد که ویژگی آن ذخیره‌ی چربی در دم است) و در ایران و ترکیه رشد می‌کند. برای پشم‌های خراسان و کرمانشاه تقاضای بسیاری وجود دارد، در حالی که پشم‌های به دست آمده از شمال ایران یا آذربایجان زبرتر و خشن‌تر هستند. به طور کلی، پشم به دست آمده از پشت و دوش حیوان، درازتر و نرم‌تر از بخش‌های دیگر است به همین ترتیب پشم به دست آمده از بره‌های هشت تا چهارده ماهه گران‌قیمت‌تر است، زریرا در ماه‌های سرد سال برای حفاظت از حیوانات رشد کرده است. پشمی که کیفیت خوبی دارد در شرق کرک نامیده می‌شود و این واژه گاهی برای اشاره به موی با کیفیتی که از بز به دست می‌آید نیز به کار می‌رود که معمولاً از حیوانات جوان‌تر به دست می‌آید. معمولاً موی بز قیمت کمتری از پشم میش دارد، زیرا به طور معمول الیاف بلند و مقاوم ترجیح داده می‌شوند چون رشته‌هایی ضخیم و مقاوم تولید می‌کنند و برای چله‌ی قالی بسیار مناسب هستند اما برای بافت مناسب نیستند. در مشرق زمین، در کنار کرک گوسفند و بز، از پشم‌های دیگر نیز استفاده می‌شود. استفاده از پشم شتر اغلب در نواحی عشایرنشین مانند ترکستان، لرستان و افغانستان رواج دارد و تقریباً به صورت انحصاری به همان رگ طبیعی خود به کار می‌رود چون رنگ کردن آن بسیار دشوار است. در تبت و در شمال هند، همچنین از پشم پاک / نوعی گاو / استفاده می‌شود که شبیه به موی بز است. نوعی پشم که کیفیت پایینی دارد و از حیوانات قصابی شده به دست می‌آید، پشم دباغی نامیده می‌شود. پوست حیوانات قصابی شده را در حمام محتوی مواد سوزاننده قرار می‌دهند تا پشم را از پوست جدا کنند؛ این فرآیند موجب جدا شدن سطح الیاف می‌شود و آن را مات می‌کند و توان رنگ‌پذیری‌آش را کاهش می‌دهد. فرایند پشم‌چینی، یک یا دو بار در سال اتفاق می‌افتد که به نوع آب و هوا بستگی دارد، در مناطق سرد پشم‌چینی فقط در بهار انجام می‌شود تا در ماه‌های سردتر حیوانات فاقد پشم نباشند. در مناطق گرم‌تر پشم حیوانات را در آغاز پاییز نیز می‌چینند. براساس سنت‌های قدیمی، پشم‌چینی یک فعالیت مردانه است؛ امروزه این فرایند با استفاده از تجهیزات مکانیکی صورت می‌گیرد، اما هنوز هم شیوه‌های گذشته در جاهایی که پرورش دام یک فعالیت خانوادگی‌ست، در میان عشایر رواج دارد. در این خانواده‌ها مردان قوی‌تر باید دام‌ها را ثابت نگهدارند و با استفاده از قیچی‌هایی با تیغه‌های انحنادار پشم‌های حیوانات را می‌چینند.
ادامه دارد...
مطالب مرتبط:
قالیشویی در سعادت آباد
قالیشویی در طرشت
قالیشویی در صادقیه
قالیشویی در بلوار فردوس
قالیشویی در ستارخان
